Βοτανολογικά η αυτοφυής ελαία, η αγριελιά (olea silvestris) όπως και η ήμερη (olea europea) ανήκει στο γένος καρποφόρων δένδρων της οικογένειας των Ελαιοειδών (oleaceqe).
Η αγριελιά είναι αειθαλής θάμνος – μεσαίου μεγέθους δένδρο. Έχει φύλλα σκουροπράσινα απ΄τη πάνω μεριά και ασημόχρωμα από κάτω, λογχοειδούς σχήματος με ομαλές άκρες και είναι μικρότερα απ΄την ήμερη ελιά. Τα φύλλα της αγριελιάς πιστεύεται ότι έχουν μεγαλύτερη συγκέντρωση ενεργών συστατικών. Ανθίζει Απρίλιο – Μάιο και κάνει σαρκώδεις καρπούς μαύρους και γυαλιστερούς, με στενόμακρο πυρήνα, μικρότερους απ΄ της ήμερης ελιάς. Η αγριελιά, δένδρο αυτοφυές, μπολιάζεται και η προερχομένη από αυτή ήμερη ελιά είναι δένδρο μακροβιότερο. Δέντρο αειθαλές, έχει φύλλα αντίθετα, λογχοειδή, δερματώδη, σκουροπράσινα στην πάνω επιφάνεια και αργυρόχρωμα στη κάτω. Τα άνθη της είναι λευκοπά, μονοπέταλα και πολύ μικρά, σχηματίζοντας ταξιανθία βότρυος.
Ο καρπός της αποτελείται από: το ενδοκάρπιο (κουκούτσι), το μεσοκάρπιο (σάρκα) και το επικάρπιο (φλούδα). Ευδοκιμεί σε όλα σχεδόν τα εδάφη και ανθίζει τον Απρίλιο στις θερμότερες περιοχές και το Μάϊο – Ιούνιο στις ψυχρότερες. Το ριζικό σύστημα της ελιάς φθάνει σε μεγάλο βάθος προκειμένου να βρει το δένδρο νερό.
Εντυπωσιακό είναι ότι έχει εξοπλίσει τα φύλλα της με μικρά τριχίδια που λειτουργούν ως συλλέκτες και δεν αφήνουν την παραμικρή υγρασία να πάει χαμένη.
Από τον Αύγουστο και μετά η ελιά αρχίζει να αποθηκεύει στον καρπό το λάδι. Το φθινόπωρο ξεκινά η συγκομιδή του ελαιοκάρπου για την παραγωγή του ελαιολάδου.
Αποτελεί μια αρκετά δύσκολη, επίπονη και λεπτή διαδικασία. Ακόμη και σήμερα ακολουθείται η πολύ παλιά μέθοδος του ραβδισμού (ξύλινα ραβδιά) και πτώση του καρπού πάνω σε δίχτυα ή ελαιόπανα.
Άλλες πιο σύγχρονοι μέθοδοι που εφαρμόζονται είναι η χρήση πλαστικών ή μηχανικών χτενιών (με μπαταρία ή αέρα). Σε μερικές περιοχές της Ελλάδας, η συγκομιδή γίνεται με δίχτυα μόνιμα απλωμένα κάτω από τα δένδρα και συλλογή του καρπού ανά τακτά διαστήματα.
Ακόμη η συγκομιδή επιτυγχάνεται με δονητές κορμού με ή χωρίς υποδοχέα καρπών. Σε καλλιέργειες όμως πυκνής φύτευσης, η συγκομιδή γίνεται με ειδικές μηχανές που κινούνται πάνω από τα ελαιόδεντρα και συλλέγουν αυτόματα τον καρπό.
Τέλος, η καλύτερη εποχή για να φυτευθεί αυτό το θαυμάσιο δένδρο είναι από Νοέμβριο – Δεκέμβριο ή κατά την περίοδο Φεβρουαρίου – Μαρτίου.